PAPENDRECHT EN ZIJN OUDE SCHEEPSWERVEN EN SCHEEPSBOUWERS
(door H.W.G. van Blokland-Visser)

DEEL 11
120 JAAR SCHEEPSWERF en MACHINEFABRIEK ,,PIET HEIN,, v/h FA W.SCHRAM & ZN NOORDHOEK /HOOGENDIJK TE PAPENDRECHT

DEEL 11
120 JAAR SCHEEPSWERF en MACHINEFABRIEK ,,PIET HEIN,, v/h FA W.SCHRAM & ZN NOORDHOEK /HOOGENDIJK TE PAPENDRECHT

 

 

scheepswerf11_luchtfoto.jpg (154576 bytes) scheepswerf11_01_jansmit.jpg (18659 bytes) scheepswerf11_02_robertushendrikus.jpg (54475 bytes)
 (luchtfoto) (afb. 1 - Jan Smit Cz (1825-1908 Alblasserdam) Scheepsbouwmeester te Alblasserdam, oprichter van de scheepswerf aan de Noordhoek, Hoogendijk te Papendrecht in 1855) (afb. 2 - Bark "Robertus hendrikus", 397 last - 754 ton, afgebeeld bij zwaar weer door Jacob Spin. Kiel gelegd op 31-10-1856 op de scheepswerf van Jan Smit Cz aan de Hoogendijk te Papendrecht., gebouwd voor rederij Vaesen & Steinhaus te Rotterdam.)

Van 1856-1976 in bezit van:
JAN SMIT CZ, FA. C.J.WILTON van REEDE & ZN, JOHN KIEVITS & A.A.v REEDE CZ, J.& A.v/d SCHUYT, N.V. MOTOR INDUSTRIE, N.V. SCHEEPSWERVEN "PIET HEIN", V/H FA. WOUTER SCHRAM.& ZN. (Pieter Schram en Hendrik P. C. Schram)

LOKATIE: Huidige kantoorgebouw "Hooge Noord"
In 1903 is het terrein, gelegen buitendijks te Papendrecht, sektie A 1693, groot 78 aren en 11 centiaren.
Het erf heeft:
Een Scheepswerf gelegen aan de Rivier de Noord. Met 2 ijzeren loodsen en 4 stenen gebouwen ingericht voor de machinefabriek met: Bankwerkerij, Ketelmakerij, Smederij, Modelmakerij, Kopergieterij, Magazijn, Woonhuis en verder getimmerte.

scheepswerf11_03_kadaster.jpg (191520 bytes)
(afb. 3 - Kadasterkaart uit 1832 van de Noordhoek en Hoogendijk te Papendrecht. De lokatie van de in 1855 door scheepsbouwmeester Jan Smit Cz uit Alblasserdam opgerichte scheepswerf in 1880 verkocht aan scheepsbouwmeester Cornelis Johannes Wilton van Reede.)

Dit is een overzicht van gegevens die ik in de loop der jaren bij elkaar heb verzameld uit diverse archieven, burgerlijke stand en dagbladen uit de 19e en begin 20e eeuw en via internet.
Aangevuld met waardevolle informatie van Erica van Dooremalen uit Dordrecht , A.M.Visser uit Enschede en Ger de Jong uit Ridderkerk auteur van het boekje "De Scheepsbouw Industrie in Ridderkerk" uitgave v Stichting Oud Ridderkerk 1991.
(zonder intensief onderzoek in o.a. notariale archieven)
Het is een opzet om voor een ieder die belangstelling heeft voor de geschiedenis van scheepsbouw in Papendrecht dit zelf kan aanvullen.
Historica/schrijfster H.W.G. van Blokland-Visser Papendrecht mei 2011
Email: hwg.blokland-visser@ziggo.nl

 

EIGENAREN:
JAN SMIT CZ TE ALBLASSERDAM 1856-1882.
FA.C.J.WILTON V REEDE & ZN TE PAPENDRECHT 1880-1896.
JOHN KIEVITS & ADRIANUS ANTONIE V REEDE CZ TE PAPENDRECHT 1896-1905.
N.V. SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK v/h J.& A. V/D SCHUYT 1905-1926 TE PAPENDRECHT.
N.V. MOTOR INDUSTRIE v/h J.& A V/D SCHUYT TE PAPENDRECHT
1926-?
N.V. SCHEEPSWERVEN "PIET HEIN" v/h FA.WOUTER. SCHRAM & ZN TE PAPENDRECHT EN BOLNES 1940-1976.

De SCHEEPSWERF VAN SCHRAM zoals de scheepswerf aan de Hoogendijk genoemd werd in Papendrecht is nog het meest bekend bij de Papendrechters, vooral omdat er tot 1976 nog schepen werden gebouwd.
Op deze lokatie aan de Noordhoek, Hoogendijk te Papendrecht is 120 jaar een scheepswerf in bedrijf geweest.
Op 6 december 1854 richt de scheepsbouwmeester JAN SMIT CZ (geb.1825 Alblasserdam) uit Alblasserdam een verzoek aan het Gemeente bestuur van Dordrecht om een perceel grond te huren, gelegen aan de Hoogendijk direkt naast de Scheepswerf van Jacob van Duyvendijk aan de Noordhoek.
Het te huren perceel grond lag in de Heerlijkheid van Papendrecht en was in eigendom van de Stad Dordrecht.
(De Heerlijkheid van Papendrecht zou in 1868 door de Gemeente Dordrecht worden verkocht aan Dhr J.M. van der Made uit Dordrecht).
JAN SMIT CZ had plannen om een grotere scheepswerf in te richten op het te huren perceel gelegen direkt aan de rivier de Noord.
Op 25 augustus 1855 is de nieuwe scheepswerf van JAN SMIT CZ klaar en wordt de kiel gelegd vor het 1e schip "LANDBOUW", een campagne barkschip gebouwd voor de reders VAESEN & STEINHAUS te Rotterdam.


(afb. 4 - Melding in de Dordrechtsche Courant van de te waterlating op 31 oktober 1856 van het 1e schip op de nieuwe scheepswerf van Jan Smit Cz te Papendrecht de bark "LANDBOUW", 383 last gebouwd voor de rederij Vaesen & Steinhaes; 1e kapitein P.A. Kleynenberg.)

Er werden nog 3 barken gebouwd. Na ca. 1860 liep de vraag naar zeeschepen terug. En verhuurde hij de scheepswerf.

In 1865 wordt de scheepswerf verhuurd aan CORNELIS JOHANNES WILTON VAN REEDE (1829 R.dam) scheepsbouwer en eigenaar van een stoomboot rederij uit Rotterdam .
In 1865 wordt er in de krant melding gemaakt van de bouw van een schroefstoomschip van 18pk "HELMONDS INDUSTRIE" voor de rederij van J.C. STAAL uit Amsterdam op de scheepswerf van WILTON V REEDE te Papendrecht.
In 1880 wordt door CORNELIS JOHANNES WILTON VAN REEDE een verzoek ingediend, samen met zijn zoon ADRIANUS ANTONIE WILTON VAN REEDE (1857 R.dam) bij de Gemeente Papendrecht voor de vestiging van een machinefabriek bij de scheepswerf aan de Hoogendijk te Papendrecht. Zijn neef BARTEL WILTON (1828 Kralingen) had in 1876 als scheepsbouwer van binnenvaartschepen aan de Westzeedijk te Rotterdam een nieuwe scheepswerf en machinefabriek ingericht.

In 1882 wordt bij Notaris Norden te Papendrecht opgericht de:
FIRMA C.J.WILTON VAN REEDE & ZN GEVESTIGD TE PAPENDRECHT
VOOR HET DRIJVEN ENER FABRIEK VAN STOOM EN ANDERE WERKTUIGEN EN HET MAKEN VAN IJZEREN SCHEPEN EN VAARTUIGEN
.
Er kwam een bankwerkerij, draayerij, modelmakerij, smederij en ketelmakerij.


(afb. 5 - Melding van een tewaterlating in de krant op 11-9-1886 van de ijzeren schroefstoomboot "Mercurius II", bestemd voor het vervoer van passagiers en goederen op de scheepswerf van Fa. C.J. Wilton van Reede te Papendrecht.)

In 1889 wordt de werf uitgebreid met een helling en bouwkranen.
In 1890 heeft de scheepswerf en machinefabriek 66 werklieden in dienst. Bij een inspectie van personeel onder de 18 jaar i.v.m de wet op werktijden van arbeiders onder de 18 jaar (er waren 11 personen onder de 18 jaar).
In 1894 komt Cornelis Johannes Wilton van Reede te overlijden.
In 1896 gaat zijn zoon ADRIANUS ANTONIE WILTON VAN REEDE gaat in zee met een mede investeerder JOHN KIEVITS (1870 Londen).
Er wordt een nieuwe firma opgericht
FA JOHN KIEVITS & A.A. WILTON VAN REEDE CZ TE PAPENDRECHT.

In 1903 zijn er financiele problemen met de scheepswerf en machine fabriek en wordt het faillissement aangevraagd en daarna openbaar verkocht en overgenomen door de in 1903 opgerichtte
N.V. STOOMBOOTREDERIJ V/H J.& A. VAN DER SCHUYT TE ROTTERDAM.

Op 15-5-1905 wordt vermeld in het Rotterdamsch Nieuwsblad dat de scheepswerf en machinefabriek eigendom zijn van de N.V. scheepswerf en machinefabriek v/h J.& A. v/d Schuyt te Papendrecht en er zijn 80 werklieden in dienst.

De FIRMA J.& A. VAN DER SCHUYT was in 1845 opgericht in Den Bosch voor een veerdienst van Den Bosch naar Rotterdam door de broers en beurtschippers
JOHANNES V/D SCHUYT ABRZ (1818 Den Bosch) en ABRAHAM V/D SCHUYT ABRZ (1823 Den Bosch)
In 1920 was deze firma uitgegroeid tot de grootste Stoombootonderneming in Nederland.
In de periode tussen 1905 en 1926 werden er Binnenvaart en Zeeschepen gebouwd op hun scheepswerf in Papendrecht.


(afb. 6 - Huizen aan de Hoogendijk te Papendrecht tussen 1917 en 1920 gebouwd door de directie van de Scheepswerf en Machinefabriek v/h J. & A. van der Schuyt te Papendrecht voor hun personeel.)

In 1916 lieten zij bij hun scheepswerf een groot stuk grond ophogen in de polder Nieuwland. En tussen 1917 en 1920 liet V/D SCHUYT 89 woningen bouwen voor hun personeel aan de Hoogendijk gelegen tegenover de scheepswerf.
Op 16-2-1926 staat in het N.R.C Handelsblad dat de SCHEEPSWERF & MACHINEFABRIEK V/D SCHUYT te Papendrecht openbaar zal worden verkocht.
In 1926 is de scheepswerf & machinefabriek overgenomen door de N.V. MOTOR INDUSTRIE v/h J.& A. v/d Schuyt en bouwt in 1927 er zijn eerste vrachtschip de M.S. "MONZA" van 2381 ton.

In 1940 staat in een advertentie dat de scheepswerf en machinefabriek in bezit is van:
N.V. SCHEEPSWERVEN "PIET HEIN" VOORHEEN FA W. SCHRAM & ZN TE PAPENDRECHT EN BOLNES (genoemd naar de zoons Pieter en Hendrik Schram)
Met dwarshellingen van 86 en 115 meter en een droogdok van 115 meter.
Reparaties vlug en billijk.
Tel: 71354 te Rotterdam.
In 1920 opgericht door Wouter Schram (1865 Sliedrecht) en zijn zoons Pieter Schram (1887) en Hendrik P.C. Schram (1893).

Op 13-9-1944 wordt de scheepswerf en machinefabriek gebombardeerd door de Duitsers.
In 1949 krijgt de scheepswerf opdracht voor de bouw van 6 zeeschepen. De 1e die werd gebouwd was de "m.s.Randwijk" van 650 ton, 61.95 meter lang en 7.84 meter breed.
Op deze scheepswerf werden daarna veel schpen gebouwd voor o.a.de Esso.
In 1976 ging het laatste schip te water. Een jaar later in 1977 werd na 120 jaar de werf stil gelegd.
Nu in 2011 is er niets meer van het eens zo grote bedrijf terug te vinden.
De huizen voor het personeel aan de Hoogendijk zijn afgebroken, de loodsen van de machinefabriek zijn afgebroken, er is niets meer wat herinnert aan het eens zo grote bedrijf dat aan vele Papendrechters werk heeft verschaft.

    Historica/schrijfster H.W.G. van Blokland-Visser Papendrecht mei 2011

 

(c) Papendrecht H.W.G. van Blokland mei 2011 en september 2011 (afbeeldingen).