PAPENDRECHT EN ZIJN OUDE SCHEEPSWERVEN
EN SCHEEPSBOUWERS |
DEEL 11
120 JAAR SCHEEPSWERF en MACHINEFABRIEK ,,PIET HEIN,, v/h FA W.SCHRAM & ZN
NOORDHOEK /HOOGENDIJK TE PAPENDRECHT
Van 1856-1976 in bezit van:
JAN SMIT CZ, FA. C.J.WILTON van REEDE & ZN, JOHN KIEVITS & A.A.v REEDE
CZ, J.& A.v/d SCHUYT, N.V. MOTOR INDUSTRIE, N.V. SCHEEPSWERVEN "PIET
HEIN", V/H FA. WOUTER SCHRAM.& ZN. (Pieter Schram en Hendrik P. C.
Schram)
LOKATIE: Huidige kantoorgebouw "Hooge Noord"
In 1903 is het terrein, gelegen buitendijks te Papendrecht, sektie A 1693, groot
78 aren en 11 centiaren.
Het erf heeft:
Een Scheepswerf gelegen aan de Rivier de Noord. Met 2 ijzeren loodsen en 4
stenen gebouwen ingericht voor de machinefabriek met: Bankwerkerij,
Ketelmakerij, Smederij, Modelmakerij, Kopergieterij, Magazijn, Woonhuis en
verder getimmerte.
(afb. 3 - Kadasterkaart uit 1832 van de Noordhoek en
Hoogendijk te Papendrecht. De lokatie van de in 1855 door scheepsbouwmeester Jan
Smit Cz uit Alblasserdam opgerichte scheepswerf in 1880 verkocht aan
scheepsbouwmeester Cornelis Johannes Wilton van Reede.)
Dit is een overzicht van gegevens die ik in de loop der jaren bij elkaar heb
verzameld uit diverse archieven, burgerlijke stand en dagbladen uit de 19e en
begin 20e eeuw en via internet.
Aangevuld met waardevolle informatie van Erica van Dooremalen uit Dordrecht ,
A.M.Visser uit Enschede en Ger de Jong uit Ridderkerk auteur van het boekje
"De Scheepsbouw Industrie in Ridderkerk" uitgave v Stichting Oud
Ridderkerk 1991.
(zonder intensief onderzoek in o.a. notariale archieven)
Het is een opzet om voor een ieder die belangstelling heeft voor de geschiedenis
van scheepsbouw in Papendrecht dit zelf kan aanvullen.
Historica/schrijfster H.W.G. van Blokland-Visser Papendrecht mei 2011
Email: hwg.blokland-visser@ziggo.nl
EIGENAREN:
JAN SMIT CZ TE ALBLASSERDAM 1856-1882.
FA.C.J.WILTON V REEDE & ZN TE PAPENDRECHT 1880-1896.
JOHN KIEVITS & ADRIANUS ANTONIE V REEDE CZ TE PAPENDRECHT 1896-1905.
N.V. SCHEEPSWERF EN MACHINEFABRIEK v/h J.& A. V/D SCHUYT 1905-1926 TE
PAPENDRECHT.
N.V. MOTOR INDUSTRIE v/h J.& A V/D SCHUYT TE PAPENDRECHT
1926-?
N.V. SCHEEPSWERVEN "PIET HEIN" v/h FA.WOUTER. SCHRAM & ZN TE
PAPENDRECHT EN BOLNES 1940-1976.
De SCHEEPSWERF VAN SCHRAM zoals de scheepswerf aan de Hoogendijk genoemd
werd in Papendrecht is nog het meest bekend bij de Papendrechters, vooral omdat
er tot 1976 nog schepen werden gebouwd.
Op deze lokatie aan de Noordhoek, Hoogendijk te Papendrecht is 120 jaar een
scheepswerf in bedrijf geweest.
Op 6 december 1854 richt de scheepsbouwmeester JAN SMIT CZ (geb.1825
Alblasserdam) uit Alblasserdam een verzoek aan het Gemeente bestuur van
Dordrecht om een perceel grond te huren, gelegen aan de Hoogendijk direkt naast
de Scheepswerf van Jacob van Duyvendijk aan de Noordhoek.
Het te huren perceel grond lag in de Heerlijkheid van Papendrecht en was in
eigendom van de Stad Dordrecht.
(De Heerlijkheid van Papendrecht zou in 1868 door de Gemeente Dordrecht worden
verkocht aan Dhr J.M. van der Made uit Dordrecht).
JAN SMIT CZ had plannen om een grotere scheepswerf in te richten op het te huren
perceel gelegen direkt aan de rivier de Noord.
Op 25 augustus 1855 is de nieuwe scheepswerf van JAN SMIT CZ klaar en wordt de
kiel gelegd vor het 1e schip "LANDBOUW", een campagne barkschip
gebouwd voor de reders VAESEN & STEINHAUS te Rotterdam.
(afb. 4 - Melding in de Dordrechtsche Courant van de te
waterlating op 31 oktober 1856 van het 1e schip op de nieuwe scheepswerf van Jan
Smit Cz te Papendrecht de bark "LANDBOUW", 383 last gebouwd voor de
rederij Vaesen & Steinhaes; 1e kapitein P.A. Kleynenberg.)
Er werden nog 3 barken gebouwd. Na ca. 1860 liep de vraag naar zeeschepen terug.
En verhuurde hij de scheepswerf.
In 1865 wordt de scheepswerf verhuurd aan CORNELIS JOHANNES WILTON VAN REEDE
(1829 R.dam) scheepsbouwer en eigenaar van een stoomboot rederij uit Rotterdam .
In 1865 wordt er in de krant melding gemaakt van de bouw van een
schroefstoomschip van 18pk "HELMONDS INDUSTRIE" voor de rederij van
J.C. STAAL uit Amsterdam op de scheepswerf van WILTON V REEDE te Papendrecht.
In 1880 wordt door CORNELIS JOHANNES WILTON VAN REEDE een verzoek ingediend,
samen met zijn zoon ADRIANUS ANTONIE WILTON VAN REEDE (1857 R.dam) bij de
Gemeente Papendrecht voor de vestiging van een machinefabriek bij de scheepswerf
aan de Hoogendijk te Papendrecht. Zijn neef BARTEL WILTON (1828 Kralingen) had
in 1876 als scheepsbouwer van binnenvaartschepen aan de Westzeedijk te Rotterdam
een nieuwe scheepswerf en machinefabriek ingericht.
In 1882 wordt bij Notaris Norden te Papendrecht opgericht de:
FIRMA C.J.WILTON VAN REEDE & ZN GEVESTIGD TE PAPENDRECHT
VOOR HET DRIJVEN ENER FABRIEK VAN STOOM EN ANDERE WERKTUIGEN EN HET MAKEN VAN
IJZEREN SCHEPEN EN VAARTUIGEN.
Er kwam een bankwerkerij, draayerij, modelmakerij, smederij en ketelmakerij.
(afb. 5 - Melding van een tewaterlating in de krant op
11-9-1886 van de ijzeren schroefstoomboot "Mercurius II", bestemd voor
het vervoer van passagiers en goederen op de scheepswerf van Fa. C.J. Wilton van
Reede te Papendrecht.)
In 1889 wordt de werf uitgebreid met een helling en bouwkranen.
In 1890 heeft de scheepswerf en machinefabriek 66 werklieden in dienst. Bij een
inspectie van personeel onder de 18 jaar i.v.m de wet op werktijden van
arbeiders onder de 18 jaar (er waren 11 personen onder de 18 jaar).
In 1894 komt Cornelis Johannes Wilton van Reede te overlijden.
In 1896 gaat zijn zoon ADRIANUS ANTONIE WILTON VAN REEDE gaat in zee met een
mede investeerder JOHN KIEVITS (1870 Londen).
Er wordt een nieuwe firma opgericht
FA JOHN KIEVITS & A.A. WILTON VAN REEDE CZ TE PAPENDRECHT.
In 1903 zijn er financiele problemen met de scheepswerf en machine fabriek en
wordt het faillissement aangevraagd en daarna openbaar verkocht en overgenomen
door de in 1903 opgerichtte
N.V. STOOMBOOTREDERIJ V/H J.& A. VAN DER SCHUYT TE ROTTERDAM.
Op 15-5-1905 wordt vermeld in het Rotterdamsch Nieuwsblad dat de
scheepswerf en machinefabriek eigendom zijn van de N.V. scheepswerf en
machinefabriek v/h J.& A. v/d Schuyt te Papendrecht en er zijn 80 werklieden
in dienst.
De FIRMA J.& A. VAN DER SCHUYT was in 1845 opgericht in Den Bosch
voor een veerdienst van Den Bosch naar Rotterdam door de broers en
beurtschippers
JOHANNES V/D SCHUYT ABRZ (1818 Den Bosch) en ABRAHAM V/D SCHUYT ABRZ (1823 Den
Bosch)
In 1920 was deze firma uitgegroeid tot de grootste Stoombootonderneming in
Nederland.
In de periode tussen 1905 en 1926 werden er Binnenvaart en Zeeschepen gebouwd op
hun scheepswerf in Papendrecht.
(afb. 6 - Huizen aan de Hoogendijk te Papendrecht tussen 1917
en 1920 gebouwd door de directie van de Scheepswerf en Machinefabriek v/h J.
& A. van der Schuyt te Papendrecht voor hun personeel.)
In 1916 lieten zij bij hun scheepswerf een groot stuk grond ophogen in de polder
Nieuwland. En tussen 1917 en 1920 liet V/D SCHUYT 89 woningen bouwen voor hun
personeel aan de Hoogendijk gelegen tegenover de scheepswerf.
Op 16-2-1926 staat in het N.R.C Handelsblad dat de SCHEEPSWERF &
MACHINEFABRIEK V/D SCHUYT te Papendrecht openbaar zal worden verkocht.
In 1926 is de scheepswerf & machinefabriek overgenomen door de N.V. MOTOR
INDUSTRIE v/h J.& A. v/d Schuyt en bouwt in 1927 er zijn eerste
vrachtschip de M.S. "MONZA" van 2381 ton.
In 1940 staat in een advertentie dat de scheepswerf en machinefabriek in bezit
is van:
N.V. SCHEEPSWERVEN "PIET HEIN" VOORHEEN FA W. SCHRAM & ZN TE
PAPENDRECHT EN BOLNES (genoemd naar de zoons Pieter en Hendrik Schram)
Met dwarshellingen van 86 en 115 meter en een droogdok van 115 meter.
Reparaties vlug en billijk.
Tel: 71354 te Rotterdam.
In 1920 opgericht door Wouter Schram (1865 Sliedrecht) en zijn zoons Pieter
Schram (1887) en Hendrik P.C. Schram (1893).
Op 13-9-1944 wordt de scheepswerf en machinefabriek gebombardeerd door de
Duitsers.
In 1949 krijgt de scheepswerf opdracht voor de bouw van 6 zeeschepen. De 1e die
werd gebouwd was de "m.s.Randwijk" van 650 ton, 61.95 meter lang en
7.84 meter breed.
Op deze scheepswerf werden daarna veel schpen gebouwd voor o.a.de Esso.
In 1976 ging het laatste schip te water. Een jaar later in 1977 werd na 120 jaar
de werf stil gelegd.
Nu in 2011 is er niets meer van het eens zo grote bedrijf terug te vinden.
De huizen voor het personeel aan de Hoogendijk zijn afgebroken, de loodsen van
de machinefabriek zijn afgebroken, er is niets meer wat herinnert aan het eens
zo grote bedrijf dat aan vele Papendrechters werk heeft verschaft.
Historica/schrijfster H.W.G. van
Blokland-Visser Papendrecht mei 2011
(c) Papendrecht H.W.G. van Blokland mei 2011 en september 2011 (afbeeldingen).